Ελλάδα 1979. Μια εποχή πολύ διαφορετική από την σημερινή που η ανάλυση και η σύγκρισή της είναι έργο ιστορικού και όχι δικό μου. Αυτό όμως που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι εκείνη την εποχή μουσικά κυριαρχούσε το πολιτικό και αντάρτικο τραγούδι στην δισκογραφία και στα λάιβ και το να παίζεις ροκ (και μάλιστα ξενόγλωσσο) ισοδυναμούσε με (αυστηρή) περιθωριοποίηση, δημιουργία «φακέλου» στο πιτς – φυτίλι και φυσικά λιμοκτονία καθώς οι εταιρείες ήταν πολύ διστακτικές έως κάθετα αντίθετες να υπογράψουν ροκ μπάντα, ενώ για να κλειστεί συναυλία απαιτείτο ένα θαύμα στην κυριολεξία. Όσοι δεν τα καταλαβαίνετε αυτά ρωτήστε ροκάδες εκείνης της εποχής, οι οποίοι (αν δεν ήταν «φραγκάτοι») έπρεπε να στραφούν αναγκαστικά στις ορχήστρες των σκυλάδικων για να καλύψουν τον βιοπορισμό τους και θα έπρεπε να περιμένουν την επόμενη δεκαετία για να αρχίζουν να αλλάζουν όλα αυτά.

Υπήρχαν βέβαια κι αυτοί που έπαιρναν το ρίσκο και τολμούσαν. Κι ένας από αυτούς ήταν ο πολύ καλός κημπορντίστας Βασίλης Δερτιλής που συνέθετε, έγραφε τους στίχους και είχε και τον πρωταγωνιστικό ρόλο στον περφεξιονιστικό τομέα, με φυσιολογικό επακόλουθο να είναι και ο βασικός υπεύθυνος για την καλλιτεχνική και εμπορική αξία του γκρουπ που σχημάτισε στην Αθήνα το 1979 με τους Γιάννη Παλαμίδα (φωνητικά), που βαφόταν στο πρόσωπο και φορούσε κοστούμια στη σκηνή, ακριβώς όπως ο Peter Gabriel κατά την prog περίοδο των Genesis (1970-1975), Αχιλλέα Σπύρου (κιθάρες), Χάρη Φωτόπουλο (μπάσο) και Σταύρο Σιδηρόπουλο (ντραμς) και που ονομάστηκαν Apocalypsis.

Και η πρωτοπορία τους ήταν ότι δεν ασχολήθηκαν με το παραδοσιακό ροκ, το μπλουζ ή το μέταλ που σίγουρα θα τους έδινε μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης, αλλά με το προγκ που, παρότι στην Αγγλία θεωρείτο πλέον παρωχημένο, στην Ελλάδα τότε ήταν παντελώς άγνωστο, ακαταλαβίστικο και εκκεντρικό καθώς ούτε στρατιές οπαδών είχε (παρά μόνο τους ιντελλέκτσουελ της εποχής) και προδίκαζε ένα αβέβαιο μέλλον για όσους ενστερνίζονταν τους ατέρμονους λαβυρίνθους του.

Κι όμως οι τύποι αυτοί τίμησαν κατά γράμμα το όνομά τους γιατί ήταν μια φοβερή αποκάλυψη στην νεότευκτη και υπό κατασκευή ακόμα ελληνική ροκ σκηνή και μουσική και σήμερα θεωρούνται «καλτ», καθώς προσπάθησαν να εντρυφήσουν στην νεολαία της εποχής την λατρεία τους για το προγκ και ειδικά για τους Genesis που ήταν η βασική επιρροή τους και που προκάλεσε τον ιστό να γράψει τον υπότιτλο της επικεφαλίδας αυτού του αφιερώματος.

Και είναι αξιοπρόσεκτο ότι κατάφεραν να υπογράψουν στην τεράστια τότε Minos (σημερινή Minos – ΕΜΙ), που εντυπωσιάστηκε από τα ντέμο τους (βάλτε και τα στούντιο που ήταν πανάκριβα εκείνη την εποχή και που για να ηχογραφήσει μια ροκ μπάντα έπρεπε να πουλήσει ό,τι χρυσαφικό είχε πρώτα) και θέλησε να στηρίξει τούτη την ρηξικέλευθη προσπάθειά τους κάνοντάς με ν΄ αναρωτιέμαι τί προοπτικές έβλεπε σ΄ αυτούς τους τύπους και πόσους δίσκους πούλησαν τότε…

1.) Apocalypsis

Tracklist: Metempsychosis - Threat - Expiatory Victim - Lies Mistakes & Closin' Eyes - My Death At A Rugby Game - Journey In The Night.

Δισκογραφική Εταιρεία \ №: Minos MSM 385

Παραγωγή: Ηλίας Μπενέτος

Έτος Κυκλοφορίας: 1980

Μια παρέα νεαρών ανέμελων αλλά παράλληλα και πολύ ψαγμένων για την εποχή τους έβγαλαν τούτο τον δίσκο που σήμερα μετά από 45 χρόνια είναι πλέον καλτ παγκοσμίως! Οι συνθέσεις είναι πρωτοποριακές για Έλληνες μουσικούς (βέβαια είχαν προηγηθεί οι Aphrodite’s Child, οι Ακρίτας και οι «Γάλλοι» Axis του Αλέκου Καρακαντά), οι Genesis όμως εδώ λατρεύονται σαν θεοί! Τα κήμπορντς πάντα οδηγούν και δένουν μεταξύ τους τα θέματα με τα υπόλοιπα όργανα (ακόμα και οι μπασογραμμές του Φωτόπουλου είναι κρυστάλλινες) να ακολουθούν πειθήνια. Τα έξη κομμάτια του είναι φυσικά μεγάλης διαρκείας (παρότι δεν έχουν κομμάτι 20λεπτο που να καταλαμβάνει όλη την μια πλευρά του δίσκου!), ο Σπύρου παράγει πολύ καλά σόλα και όλα τα τραγούδια είναι πολύπλευρα από πλευράς ρυθμού και μελωδίας που εναλλάσσονται δεμένα μεταξύ τους ή και ασύνδετα, αλλά δεν προδίδουν ούτε στο ελάχιστο τον prog χαρακτήρα του δίσκου που σίγουρα δεν ήταν για παραδοσιακούς ροκάδες ούτε για (τους λιγοστούς τότε) πάνκηδες!! Στριμώχνουν και διαλόγους στα κομμάτια φτιάχνοντας ένα «οιονεί» θεατρικό ύφος (αλα – Gabriel) και εκεί πρωτοπορούν, γιατί κανένας άλλος τότε στην Ελλάδα δεν θα τολμούσε κάτι τέτοιο και μάλιστα με δικά τους κομμάτια χωρίς ούτε μια διασκευή από τους μέντορές τους, βγάζοντας ένα καθαρά «εγγλέζικο» άλμπουμ που πιο πολύ κλίνει προς το art - rock παρά στο prog. Να μην παραλείψουμε φυσικά την πολύ καλή παρουσία του Παλαμίδα στα οπερετικά φωνητικά που αμέσως δένουν με τα κομμάτια (παρά τα φριχτά αγγλικά του) και στις διπλές αρμονίες του που είναι άπιαστες!

Και μια και μιλάμε για φωνητικά, ακούμε την κορύφωσή τους στο Threat με την βαρύγδουπη εισαγωγή και πολύ καλή δουλειά στα κήμπορντς που από εκκλησιαστικά περνάνε σε μέταλ χρώματα. Όταν όμως τα φωνητικά αγγίζουν την όπερα με μια γκάμα ανήκουστη για τα δεδομένα της εποχής στο καταπληκτικό Metempsychosis και με τα κημπορντς να οργιάζουν σε θέματα άλλοτε τεχνοκρατικά και άλλοτε θρησκευτικά, στέκουμε άναυδοι θαυμάζοντας την έντονη επιρροή των Genesis αλλά και (μόνο εδώ) των Jethro Tull με ένα εξαιρετικό σόλο.

Η θεατρικότητα υποβόσκει καθαρά στους ευφάνταστους διαλόγους, χάχανα και καγχασμούς από τρελούς, δήμιους, φαντάσματα και «πειραγμένους» ευγενείς σε ένα σκηνικό της Αλίκης στην χώρα των θαυμάτων με τον τρελό καπελά σε αυστηρά εγγλέζικο ύφος, όπως όλα αυτά διαδραματίζονται στο My Death At A Rugby Game (πολύ ωραίος τίτλος!!) που ακόμα και σήμερα δύσκολα αποκρυπτογραφείται (φανταστείτε για τα δεδομένα της τότε Ελληνικής νεολαίας…), με όμορφες αρμονίες στις κιθάρες και στα κήμπορντς που δρουν ενιαία και που σίγουρα εάν το άκουγε ο Gabriel θα χαμογελούσε ευχάριστα, όπως θα έκανε και για το Journey In The Night (φαντάζει σαν outtake από το The Lamb…) με άφθονους διαλόγους, πότε μεγαλόφωνους και πότε ψίθυρους και πολύ όμορφα σόλα (εδώ φαίνεται η μελέτη του Σπύρου στις prog αρμονίες) να υφαίνουν ένα ονειρικό χαλί που μέσα στη νύχτα με τις υπέροχες κορώνες του μας οδηγεί σε πολύχρωμα ταξίδια γεμάτα κάθε λογής πολιτείες και κόσμους και μας εκπλήσσει που τούτη η μουσική βγαίνει από συμπατριώτες μας!! Η μόνη παραφωνία εδώ είναι το… ρέγκε (!) Lies Mistakes & Closin' Eyes που αποπνέει οργή, απελπισία και αποξένωση σε ένα ζαλισμένο μωβ χρώμα που προσπαθούν να το ξεβάψουν αλλά μάταια.

Απομένει η άλλη κορύφωση του δίσκου, η δεκάλεπτη σουίτα Expiatory Victim, η οποία αποπνέει μια απελπισία και μια μελαγχολία σε ένα πέρα για πέρα θεατρικό κομμάτι σε πράξεις, με διαφορετικά σε ρυθμό και μελωδία μέρη, εφέ με αποκαλυπτικούς διαλόγους ανάμεσα στον ήρωα και έναν αλήτη μεθύστακα, αποτελώντας άνετα μια μίνι όπερα με ένα καταπληκτικό «μέταλ» σόλο και δισολιές που συνδέουν όμορφα τα μέρη μεταξύ τους σε μια σπάνια αρμονία - τροφή για τα δύσκολα αυτιά μας!

Στον δε εξαιρετικό «σκοτεινό» πίνακα του εξωφύλλου θαυμάζουμε ένα ανήλιαγο κελί και μέσα αλυσοδεμένο έναν δύσμοιρο μισοπεθαμένο τύπο που ούτε το πρόσωπό του δεν φαίνεται και κάτω δεξιά την σκιά του δεσμοφύλακα που παραμονεύει έξω από τα κάγκελα με ένα μαστίγιο στο χέρι!

Είναι λογικό μετά από όλα τα παραπάνω να διαφωνώ σφόδρα με τον αείμνηστο Μάκη Μηλάτο που χαρακτήριζε «…πλαδαρές τις συνθέσεις του πρώτου άλμπουμ…» στον τύπο της εποχής, καθόσον έχουμε να κάνουμε με έναν ασύλληπτο δίσκο πολύ μπροστά από την εποχή του, που όμως χωρίς καμία προώθηση και αποδοχή δικαιολογημένα πήγε χαμένο στην τότε Ελλάδα και που κάτι ανάλογο συνέβη αργότερα με τις ομοειδείς δουλειές των PLJ Band και των L’ Opera (με τον Κορκολή).

Επίσης δικαιολογημένα η μπάντα διαλύθηκε, με τον Παλαμίδα να ακολουθεί προσωπική καριέρα συμμετέχοντας πλην των άλλων και στο αριστούργημα «Σαμποτάζ» της Λένας Πλάτωνος, έβγαλε έναν δίσκο με τίτλο «Όταν η γη θα εκραγεί» και μετά άρχισε να τραγουδάει λαϊκά…

2.) No

Tracklist: No Art - No Morality - No Food Part One - No Food Part Two - No Security - No Respect (1940-1980) - No Communication - No Trust - No Change?.

Δισκογραφική Εταιρεία \ №: Minos MSM 418

Παραγωγή: Apocalypsis, Ηλίας Μπενέτος

Έτος Κυκλοφορίας: 1981

Ο Δερτιλής ξαναέστησε την μπάντα για έναν ακόμα δίσκο και αυτή τη φορά προσέλαβε τον πολύ καλό Κίμωνα Βασιλόπουλο (τραγούδι, με έντονη την επιρροή του Klaus Meine των Scorpions πάνω του), τον Λάμπρο Τσελέντη (μπάσο), τον Τάκη Λιαρμακόπουλο (τύμπανα) και τον Κώστα Στρατηγόπουλο (κιθάρα) και με όλα τα κομμάτια να έχουν τη λέξη «No» μπροστά ως μια γενικευμένη ντανταϊστική απόρριψη, αλλά ουσιαστικά δεν είναι τίποτε περισσότερο από επιδερμικές προσεγγίσεις σε θέματα που οπωσδήποτε έχουν ενδιαφέρον. Θυμάμαι πάντως το ημίωρο της Minos στο ράδιο της εποχής να παρουσιάζει τον δίσκο με τον κραυγαλέο τίτλο: «μόλις ηχογραφήθηκε!». Το πολύ ωραίο σκίτσο του εξωφύλλου πάντως εξακολουθεί να τραβάει την προσοχή, με έναν μεσήλικα με καμπαρντίνα και καπέλο που μάλλον σαν γέρο – σάτυρος μοιάζει με ένα αποτσίγαρο στο στόμα να γέρνει θλιμμένος πάνω σε έναν τούβλινο τοίχο και δίπλα μια γάτα να ψάχνει τροφή μέσα σε έναν σκουπιδοτενεκέ!!

Εδώ όμως οι διαφορές με το πρώτο άλμπουμ είναι ριζικές. Οι νέοι Apocalypsis παρουσιάζονται μεταλλαγμένοι έχοντας κάνει μια στροφή προς πιο συμβατικές μουσικές φόρμες και συγκεκριμένα στο hard rock και στο new wave με την θεατρικότητα, τους Genesis, τους τρελούς διαλόγους και την μεγάλη διάρκεια των κομματιών να λάμπουν διά της απουσίας τους! Τί μένει λοιπόν; Ροκ καταστάσεις με συνθέσεις πιο απλοϊκές και λιγότερο περίπλοκες και εμπνευσμένες απ΄αυτές του πρώτου άλμπουμ και συγκρινόμενες με τις αντίστοιχες των (τεράστιων τότε) Σόκρατες, Σπυριδούλα ή των Ταξιαρχιών του Τζιμάκου, δεν είχαν και πολλά να περιμένουν!! Η παραγωγή ήταν βιαστική (μόνο 60 ώρες στούντιο) και ευτυχώς που οι μουσικοί ήταν πολύ καλοί και έμπειροι και κατάφεραν να πραγματοποιήσουν τη δουλειά τους.

Παρόλα αυτά ο Δερτιλής ήταν προσκολλημένος στις σκιές του –πεθαμένου πια– προγκ και για να πετύχει ακρογωνιαίος λίθος είναι η μεγαλοφυία κι όχι απλά και μόνο η έμπνευση και ο περφεξιονισμός. Ούτε όμως και εδώ πήγε χαμένη αυτή η «εμμονή» του, καθώς στο No Food Part One γοητευόμαστε από το άρωμα ενός όμορφου ποπ λουλουδιού με αέρινα φωνητικά που μας οδηγεί σε ένα ψυχεδελικό μίνι ταξίδι γεμάτο ιπτάμενα πλήκτρα και πόνο, πολύ πόνο που στον ακροατή προκαλεί συμπόνοια αλλά και μια μικρή κάθαρση καθώς εξαγνίζει την ψυχή του και η φυσική συνέχεια του No Food Part Two βαδίζει στο στυλ των Jethro Tull πλέον και όχι των Genesis, αλλά στερείται λειτουργικότητας και έμπνευσης γι΄ αυτό και βαλτώνει, πράγμα που δεν συμβαίνει στο No Security με ωραίες κιθάρες που θα μπορούσε να ήταν διάσημο στα ροκ κλαμπς της εποχής, όπως και στο «χιτ» του δίσκου No Communication (εμένα προσωπικά μου έχει «κολλήσει») με το πιασάρικο ριφ των κήμπορντς. Το υπόβαθρο του (άγνωστου ακόμα) «Ρίτα – Ριτάκι» χρησιμοποιείται στο No Art που και σαν σίνγκλ θα μπορούσε να γνωρίσει επιτυχία, δεν ταιριάζει όμως συγκρινόμενο με τις κορυφώσεις του προηγούμενου δίσκου παρά την όμορφη μελωδία του, ενώ η προσπάθεια του Δερτιλή να εξερευνήσει νέους δρόμους στο No Trust στερείται έμπνευσης και δομής και εδώ είναι που τον παγιδεύει ο περφεξιονισμός του θυμίζοντας επικίνδυνα Queen παρά τις αξιοθαύμαστες κορώνες του Βασιλόπουλου.

Απομένουν οι τρεις καλύτερες στιγμές του δίσκου που δεν είναι άλλες από το περίσσευμα του προηγούμενου άλμπουμ τους No Morality, το No Respect (1940-1980) (πολύ σημαδιακός ο τίτλος…) με μέταλ κιθάρες (μάστορας ο Στρατηγόπουλος), όπου prog ψήγματα ανακατεύονται έξυπνα και σίγουρα θα μπορούσε να ανήκε στους Pavlov’s Dog ή στους Barclay James Harvest και ο επίλογος - μίνι ροκ όπερα No Change? με υπέροχα κρυστάλλινα φωνητικά.

Και πάλι ο Μάκης Μηλάτος δεν μάσησε τα λόγια του στον τύπο της εποχής θεωρώντας ότι: «…αυτός ο δίσκος ηχογραφήθηκε χωρίς να έχει κανένα ουσιαστικό λόγο ύπαρξης και όχι μόνο δεν σώζει τους πνιγμένους Αποκάλυψις, αλλά είναι άλλη μια πέτρα κρεμασμένη στο λαιμό τους. No More.…». Εγώ φυσικά διαφωνώ γιατί ναι μεν δεν συγκρίνεται με το πρώτο τους αριστουργηματικό άλμπουμ, πλην όμως στέκεται άνετα σαν ένα ιστορικό ροκ στοιχείο της εποχής και σήμερα φαντάζει πιο φρέσκος από ποτέ!!

- - - - - - - - - - - - - - -

Οι Apocalypsis διαλύθηκαν το 1983 και ο Δερτιλής πέρασε από διάφορα και μαζί με τον (μετέπειτα διάσημο) Θάνο Καλλίρη έφτιαξαν το ποπ ντουέτο Bang οι οποίοι κυκλοφόρησαν τρία albums και εκπροσώπησαν την Ελλάδα στην Eurovision το 1987 με το «Στοπ! Μη! Ροκ εντ ρολ ειν΄η ζωή».

Πώς τα φέρνει τελικά η ζωή…

Γιώργος Δ. Δημόπουλος.

ΠΗΓΕΣ:

You tube

discogs

progrocks.gr

tribe4mian.wordpress.com

ΠΟΠ & ΡΟΚ τεύχος №: 50 (Απρίλιος 1982) σελ. 97.