Η εμφάνιση της Patti Smith σε οποιοδήποτε χώρο αποτελεί από μόνη της ισχυρό κίνητρο για να παραβρεθείς. Στη παρούσα συγκυρία είχε ανακοινωθεί ότι θα εμφανιστεί δυο συνεχόμενα βράδια, μια με ηλεκτρικό και μια με ακουστικό set, κάνοντας τα πράγματα να μοιάζουν τουλάχιστον ιδανικά!
Κατά την πρώτη από τις δυο εμφανίσεις που είχαν προγραμματιστεί η Patti Smith θα ερμήνευε το κλασικό ντεμπούτο της Horses (1975) στην ολότητα του. Έτσι το live ξεκίνησε όπως συνήθως τελειώνει, με το Gloria, το διαχρονικό διαμάντι των Them, σε μια ξέφρενη εκτέλεση. Πριν καλά καλά κοπάσουν τα χειροκροτήματα ακούστηκαν στα πλήκτρα οι πρώτες νότες του Redondo Beach (κομμάτι που έχει διασκευάσει όμορφα ο Morrissey). Έγινε έτσι αντιληπτό ότι θα τηρούταν με ακρίβεια η σειρά του tracklist του LP, με ελάχιστες διακοπές ανάμεσα στα κομμάτια, κυρίως για να μας διηγηθεί η Smith ιστορίες για τον Jim Morrison (Break It Up) και τον Jimi Hendrix (Elegie). Οι καλύτερες ερμηνείες ήρθαν φυσιολογικά με το υπέροχο Free Money και το αξεπέραστο Land. Όταν ακούστηκαν και τα 8 κομμάτια του Horses η Smith και οι μουσικοί που τη συνόδευαν υποκλίθηκαν για να ξεκινήσει κάπως έτσι το δεύτερο μέρος της συναυλίας.
Το Dancing Barefoot (το οποίο έχει τύχει μιας πραγματικά σπουδαίας διασκευής από τους U2) ήταν η πρώτη επιλογή από την υπόλοιπη δισκογραφία της και ο κόσμος το υποδέχθηκε λογικά με ενθουσιασμό. Κάπου εκεί η Smith κατέβηκε από τη σκηνή (κυριολεκτικά, αφού βρέθηκε στη πλατεία του Academy για να έρθει σε επαφή με τον κόσμο) και άφησε την εξαιρετική της μπάντα, με προεξάρχοντα τον Lenny Kaye (όσοι δεν γνωρίζουν το σημαντικό έργο του, καλό είναι να διαβάσουν το εκτενέστατο αφιέρωμα του Παναγιώτη Γαβρίλη στο garage για να πάρουν μια ιδέα) να ερμηνεύσει ένα ντελιριακό medley σε κομμάτια των Velvet Underground (Rock & Roll, I’m Waiting For The Man, White Light/ White Heat). Αμέσως μετά ήρθε αναμενόμενα η εξαίσια διασκευή στο When Doves Cry του Prince (οι στίχοι του μακαρίτη εδώ είναι πραγματικά ιδιοφυείς), το οποίο διαδέχτηκε το Pissing In The River (από το Radio Ethiopia του 1976). Συναυλία της Smith χωρίς το αγαπημένο Because The Night δεν νοείται, ευκαιρία λοιπόν για sing-along και για να θαυμάσουμε για άλλη μια φορά τη σύνθεση του Bruce Springsteen, αναμφίβολα ένα από τα αριστουργήματα του (που δεν είναι και λίγα, εδώ που τα λέμε). Στη συνέχεια σειρά είχε μια σύνθεση του Fred “Sonic” Smith (του εκλιπόντα συζύγου της και κιθαρίστα των MC5 φυσικά), ο λόγος βεβαίως για τον ανθεμικό People Have The Power, για κλείσιμο. Το encore ξεκίνησε με το κομμάτι - ορόσημο My Generation των Who και ολοκληρώθηκε με μια τρομερή εκτέλεση του Rock & Roll Nigger.
Χωρίς πολλά λόγια η Smith μας προσέφερε αυτό που προσδοκούσαμε: ατόφιο rock & roll. Ευθύ, αιχμηρό και κυρίως ουσιαστικό. Παρά τα 70 της χρόνια, η Smith εμφανίστηκε σε άριστη κατάσταση με τη φωνή της να ακούγεται άψογη. Θα πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς που είχαμε τη δυνατότητα μέσα σε ένα μήνα να παρακολουθήσουμε τη δασκάλα (Smith) και την καλύτερη μαθήτρια της (PJ Harvey), οι οποίες μας υπενθύμισαν ότι το rock & roll είναι και γυναικεία υπόθεση αλλά και ότι μπορεί (και πρέπει) να είναι μουσική που σε συναρπάζει και σε καθηλώνει.
Για τη δεύτερη, αρχικά απρογραμμάτιστη, βραδιά της στην Αθήνα, η Patti Smith - οκ, ίσως όχι η ίδια αυτοπροσώπως - είχε υποσχεθεί μία ιδιαίτερη ακουστική εμφάνιση στο Academy της Πειραιώς 117, χωρίς συγκεκριμένη ατζέντα, με τη σύμβαση πως το κοινό θα αποτελούνταν αποκλειστικά από καθήμενους για την σωστή απόλαυση της βραδιάς. Για τον σκοπό αυτό, το Academy γέμισε με καρέκλες που η κάθε μία ανέγραφε επάνω την ακριβή θέση, εύλογα και πολύ βολικά για να αποφευχθούν τυχόν παρεξηγήσεις. Το κλίμα ήταν χαλαρό ανάμεσα στο κοινό πριν ξεκινήσει το live, χωρίς πολλά ντεσιμπέλ από ομιλίες και χωρίς έντονη κινητικότητα, κάτι που εξηγείται από τον μεγάλο (σε σχέση με τις συνήθεις rock συναυλίες) μέσο όρο ηλικίας των παρευρισκομένων, αλλά και από το περιορισμένο αριθμό παρευρισκομένων, λόγω των σταθερών θέσεων.
Η φοβερή μπάντα της ήταν εκεί πλήρης, με κυριότερους πόλους έλξης βέβαια τους από αρχαοτάτων χρόνων συνοδοιπόρους της Lenny Kaye και Jay Dee Daugherty σε κιθάρα και ντραμς αντίστοιχα. Η είσοδός τους έγινε μέσα σε αποθέωση και όλα ξεκίνησαν χαλαρά με το Frederick από το Wave του 1979. Δεν χρειάστηκε να περάσουν πολλά δευτερόλεπτα για να γίνει σαφές πως η χροιά της Smith παραμένει αναλλοίωτη παρά τα 70 της χρόνια. Βέβαια, η ποιότητα της φωνής της ήταν σίγουρα το λιγότερο σημαντικό που θα μπορούσε να αποκομίσει ο θεατής του live. Μπορούσες να ακουμπήσεις σχεδόν το ειδικό καλλιτεχνικό βάρος της Smith, ένιωθες πως παρακολουθείς μία σημαντική προσωπικότητα επί σκηνής ακόμη κι αν για οποιονδήποτε λόγο δεν είχες γνώση ούτε της ηλικίας της ούτε των πεπραγμένων της. Τα Redondo Beach και Dancing Barefoot που ακολούθησαν τα γνωρίζει και ο πιο περιστασιακός ακροατής, αρκεί μία περατζάδα στα rock ραδιόφωνα της χώρας. Το Ghost Dance που είχε γραφτεί για την ινδιάνικη φυλή Hopi έριξε λίγο τους τόνους, αλλά ουδεμία σημασία είχε. “Η φαντασία, η δημιουργική παρόρμηση, αυτά τα πράγματα μας δίνουν καρδιά, θάρρος”. Στο My Blakean Year τόνισε την ασημαντότητα των υλικών αγαθών, και κάπου εδώ ας έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας τη θεώρηση πως ο William Blake, μέσα από τα αλληγορικά ποιήματα και τις φαντασιακές εικόνες του, κατέκρινε όλους τους υπάρχοντες θεσμούς, ακόμη και την Εκκλησία της οποίας τις παραδόσεις χρησιμοποιούσε, ως ένας πρώιμος αναρχικός rocker. Στην ώρα των “μνημοσύνων”, η Patti Smith αφιέρωσε μόνο τα τραγούδια της για να τιμήσει την Amy Winehouse και τον Prince - ειδικά η γνωστή διαφοροποιημένη εκτέλεση - ο θεμελιώδης ορισμός της διασκευής, να φέρνεις ένα ξένο κομμάτι στα δικά σου μέτρα - του When Doves Cry ενθουσίασε το κοινό, αποτέλεσε την πρώτη πραγματικά μεγάλη στιγμή του live και, παρότι δεν πρόκειται για την πιο ευδιάθετη εκτέλεση, έδωσε την πρώτη ώθηση σε μια (αρχικά μικρή) μερίδα του κοινού να αφήσει κατά μέρος την άνεση των θέσεων και να μετακινηθεί, όρθιος πλέον, στα πλάγια της σκηνής.
Το Summer Cannibals σήκωσε ακόμη περισσότερους και από αυτό το σημείο και πέρα ο “χαλαρός” χαρακτήρας που προϋποτίθεται σε ένα ακουστικό live πήγε περίπατο. Η Patti Smith πήρε την απόφαση να αποχωριστεί το σακάκι της και να νουθετήσει εν μέσω του κομματιού έναν fan που φωτογράφιζε με το κινητό του μάλλον πιο επίμονα από όσο έπρεπε. “I’m not a model, look at me… I’m actually a nuclear physicist” διασκέδασε κάπως την έκρηξή της αμέσως πριν ξεκινήσει το Beneath The Southern Cross. Μετά το τέλος του, αποχώρησε από την σκηνή και άφησε τα ηνία στον Lenny Kaye και την υπόλοιπη μπάντα, όπως και χτες, για το ίδιο medley στους Velvet Underground με την προηγούμενη ημέρα. Κάπου εκεί ο γράφων αποχωρίστηκε οριστικά τη θέση του και “έπιασε κάγκελο” για να απολαύσει από κοντά αυτήν την απόκοσμα ωμή rock n’ roll ενέργεια, ενώ η Patti Smith σχεδόν μπήκε μέσα στο κοινό στα δεξιά της σκηνής για να δώσει τις ευλογίες της. Επιστροφή πίσω από το μικρόφωνο για την Patti, που αφιέρωσε το Pissin’ In A River στην Ελλάδα και την προσπάθειά της για ανασύνταξη. Ακολούθησε το Because The Night και το μαζικό sing-along που αναμενόταν, αποδεικνύοντας πως, παρά τις άπειρες φορές που έχεις ακούσει το κομμάτι στη διάρκεια της ζωής σου, φτάνοντας στο σημείο να αλλάζεις σταθμό ή να πατάς το skip στην ακρόασή του, η ζωντανή του εκτέλεση από την αυθεντική ερμηνεύτρια διαθέτει μία μαγεία ξεχωριστή. Ακολουθεί αποθέωση φυσικά και οι πρώτες νότες του Gloria από τα πλήκτρα του Tony Shanahan, τον οποίο σταματά αρχικά η Patti Smith, διότι προφανώς άλλο ήθελε να παίξουν εκείνη την ώρα. “We told you that this show would be special. Do you know why? Because it’s so fucked up!” και πανικός από κάτω, διότι οι αμέσως επόμενες λέξεις απαρτίζουν κάποιους από τους εμβληματικότερους εναρκτήριους στίχους στο rock’n’roll: “Jesus died for somebody’s sins, but not mine” και η αρένα παίρνει φωτιά όσο φωνάζουμε όλοι μαζί τα γράμματα που αποτελούν το όνομα της Gloria. Οι ηλικιακές διαφορές έχουν εξανεμιστεί, πιτσιρικάδες και μεσήλικες χορεύουν και γίνονται ένα με την ανεξάντλητη Patti που όλο και πλησιάζει προς το κοινό… αλλά φεύγει για να επανέλθει στο encore με περισσό κέφι.
“Ξέρετε την ιστορία του σκύλου του Οδυσσέα; Φυσικά και όχι, αφού κάηκε μαζί με τα υπόλοιπα βιβλία της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Εγώ όμως πώς γνωρίζω την ιστορία του; Γιατί ήμουν εκεί!” Έστω κι αν στην πραγματικότητα ο σκύλος του κομματιού άνηκε στον Πόντιο Πιλάτο (από το βιβλίο “Ο Μαιτρ Και Η Μαργαρίτα” του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ), τα αλυχτίσματα του Banga (από το πιο πρόσφατο studio album της) ξεσηκώνουν το κοινό, αυτή η γυναίκα δε μασάει, είναι όσο rock’n’roll και όσο punk πάει! Κάπου στη μέση του κομματιού ζητάει κάποιον κιθαρίστα μέσα από το κοινό για να την ξεκουράσει από τα καθήκοντά της - ο τυχερός νεαρός λέγεται Λεωνίδας και δεν πιστεύει τι του συμβαίνει καθώς, όχι μόνο παίζει με την ακουστική κιθάρα της Patti Smith για το υπόλοιπο του κομματιού, αλλά και συγχρονίζεται με την υπόλοιπη μπάντα για να μπουν όλοι μαζί στο People Have The Power. Ευτυχώς γνωρίζει τι πρέπει να κάνει και δεν χάνει το feeling του κομματιού - αλλά και να το έχανε, ποιος θα νοιαζόταν; Σίγουρα όχι εκείνος, καθώς έγινε ο κεντρικός ήρωας σε μια εμπειρία που δεν θα βγάλει ποτέ από το μυαλό του! Με υψωμένες γροθιές λοιπόν κλείνει ένα live που θα θυμόμαστε για καιρό. Μακαρίζω όσους αντιπαρήλθαν το ακριβούτσικο για την εποχή εισιτήριο και βρέθηκαν και τις δύο ημέρες στο Piraeus 117 Academy!
Κείμενο: Κωνσταντίνος Αναγνωστόπουλος (25/6), Μιχάλης Κουρής (26/6)
Φωτογραφίες: Αφροδίτη Ζαγγανά
