Martyn Bates (Eyeless In Gaza)
Ο κρούνερ των καταραμένων
«…καημός αλήθεια να περνώ του έρωτα πάλι το στενό
Ώσπου να πέσει σκοτεινιά μια μέρα του θανάτου
Στενό βαθύ και θλιβερό που θα θυμάμαι για καιρό
Τι μου στοιχίζει στην καρδιά το ξαναπέρασμα του…»
- Ναπολέων Λαπαθιώτης «Ερωτικό» 1928
Δεν νομίζω ο γεννημένος το 1960 Martyn Bates να γνώριζε το ποίημα αυτό του «καταραμένου» Λαπαθιώτη που μελοποιήθηκε επιδέξια από τον Νίκο Ξυδάκη και ερμηνεύτηκε εξίσου υπέροχα από την Ελ. Αρβανιτάκη. Και τούτο γιατί η Εγγλέζικη λόγια παράδοση «έβριθε» και αυτή από μοναδικά ταλέντα (Byron, Shelley, Keats, Wilde) που εξιστορούσαν παρόμοιες καταστάσεις μοναξιάς, μελαγχολίας και απέραντης απόγνωσης για τα πάντα. Τούτο σε συνδυασμό με την ανατροφή του σε μια αυστηρή οικογένεια Μεθοδιστών στο Nuneaton της Αγγλίας και την επιμονή του θείου του να τον πηγαίνει από μικρή ηλικία σε συναυλίες των φολκ θρύλων της εποχής Martin Carthy και John Renbourn, τον έκαναν να λατρέψει την Εγγλέζικη φόλκ, τον οδήγησαν από νωρίς να γράψει τραγούδια και να αγκαλιάσει πολλά και ετερώνυμα μεταξύ τους είδη όπως «…industrial noise to pop balladry to traditional British folk music, and by the late '90s, into a blend of ambient and post-minimalist modern classical music» όπως γράφει το ιντερνέτ.
Φυσικά ήταν αδύνατο στην εφηβεία του να μην μείνει ασυγκίνητος από τις μεταπάνκ οπλοβομβίδες και έτσι το 1980 κρυμμένος πίσω από το όνομα The Migraine Inducers ηχογράφησε τις κασέτες «Dissonance» και «Antagonistic Music» με πρωτόγονους πειραματικούς θορύβους δίνοντας πνοή για πρώτη φορά στους εφιάλτες του. Ήταν την ίδια ακριβώς εποχή που μαζί με τον φίλο του Peter Becker σχημάτισε τους θρυλικούς Eyeless In Gaza και κατ΄εμέ το πιο επιδραστικό ever ποπ–πανκ ντουέτο που έβγαλε η Αγγλία - γιατί οι Cabaret Voltaire ήταν πολύ ηλεκτρονικοί, οι OMD παρατραβηγμένα ποπ, οι Pet Shop Boys κομμένοι και ραμμένοι για τις πίστες και οι Associates αθεράπευτα ψυχωτικοί. Οι Eyeless In Gaza με τα έξι άλμπουμς που έβγαλαν άλλαξαν διά παντός την ρότα του διαστημόπλοιου της Εγγλέζικης ποπ, στέλνοντάς την στα άγνωστα κατάβαθα ανεξερεύνητων ηλιακών συστημάτων και αφήνοντάς την έκτοτε να περιπλανιέται εκεί αιώνια στον αυτόματο. Αλλά τούτο είναι ένα κεφάλαιο που λίγο ως πολύ το ξέρετε και δεν θα το πιάσουμε εδώ.
Με τον Peter Becker (αριστερά) στους Eyeless In Gaza
Αυτό που θα μας απασχολήσει εδώ είναι η προσωπική του καριέρα που ξεκίνησε παράλληλα με τους Eyeless In Gaza και συνεχίζεται περίπου έως σήμερα με περισσότερα από 20 άλμπουμ (!), συνεργασίες με την Anne Clark, soundtracks για τον Derek Jarman, μουσική δωματίου (!) βασισμένη σε ποιήματα του James Joyce και πολλά άλλα άλμπουμ, κυρίως φολκ σε αυστηρώς προσωπικό άκρως αυτοβιογραφικό μόνο για λίγους, στυλ που αποκολλούνται από τα αριστουργήματα της παλιάς του μπάντας (την οποία επανένωσε πολύ περιστασιακά για άλμπουμ και συναυλίες από το 1993 και μετά έως σήμερα). Η πολυγραφότητά του αποτυπώθηκε και εντύπως με πέντε ποιητικές συλλογές που έχει κυκλοφορήσει έως σήμερα.
Βεβαίως εδώ θα «βάλουμε κάτω» μόνο τα πρώτα του πέντε σόλο άλμπουμ, καθόσον είναι αδύνατο να ασχοληθούμε με το σύνολο της δισκογραφίας του - και διότι είναι επίσης αδύνατο να μην ξεχωρίσεις την πέρα για πέρα ιδιαίτερη «…passionate whispered, howled, or stammered» φωνή του κατά τον ιστό που κυριαρχεί σ΄ αυτούς τους πέντε δίσκους μέχρι σιγά – σιγά να σβήσει… Δεν είναι όμως μόνο η φωνή του που συναρπάζει: Τα δάχτυλά του στις πρώτες τουλάχιστον δουλειές του ήταν κυριολεκτικά φλόγιστρα και έκαναν τα πλήκτρα να λιώνουν αργά και βασανιστικά, αγκομαχώντας να τραγουδήσουν το ύστατο κύκνειο άσμα τους, σα να μην επρόκειτο να τα ξανακούσουμε ποτέ…
Δεν γίνεται να γράψεις τέτοια κομμάτια αν δεν σε έχει φάει η ερημιά, η μοναξιά και οι κακοτυχίες της ζωής, τραγούδια - ύμνους των κάθε λογής απόκληρων της κοινωνίας που όμως πολλές φορές λειτουργούν και από την ανάποδη οδηγώντας αναπάντεχα στο φως!! Οι εκτός συναγωνισμού αλλόκοτοι στίχοι του σέρνονται σε ανήλιαγα στενά, ατενίζουν βικτωριανούς θαμπούς γεμάτους νερά καθρέπτες, φθονούν το τραγούδι των Μουσών, κάνουν τη νιότη γυαλόχαρτο και την ελπίδα κουρέλι και φασκελώνουν τους αγγέλους χαρίζοντάς μας μοναδικές εμπειρίες, αλλά δυστυχώς χρονικά πεπερασμένες και όχι αιώνιες:
1.) Letters Written (1982 - 10")
Tracklist : Morning Singing - Cut Like Sunset - In June - Mirrored In Me - Overflowing Look - Aftertaste Of Old - Jagged Tears Of Words - Letters From Yesterday - Calls Of Birds - Hungry Like Sharp Desire.
Cherry Red TRed 38
Παραγωγή : John Rivers, Martyn Bates
Τούτα τα γράμματα δεν στάλθηκαν ποτέ και φυλάχτηκαν σε κρύπτη μόνο για τον εαυτό του - και για εμάς, ευτυχώς… Διαβάστε μόνο τίτλους και πάρτε μια ιδέα τι θα ακούσετε εδώ. Μόνο κήμπορντς σε ατέλειωτες θάλασσες και η καταπληκτική του φωνή χωρίς άλλα όργανα να μας αρμενίζει με ρότα το άγνωστο, το παντελώς άγνωστο. Και όλα αυτά με δίλεπτα το πολύ τρίλεπτα κομμάτια που καθηλώνουν χωρίς δεύτερη σκέψη, σε ένα DIY αμάλγαμα τέχνης και ευαισθησίας και σε ένα ατέλειωτο μούχρωμα μέσα σε μια πολύχρωμη μελαγχολία. Δέκα κομμάτια σίφουνες στριμώχτηκαν εδώ μέσα και αλλοίμονο μας εάν τα αφήσουμε ελεύθερα, θα χυμήξουν πάνω στην ψυχή μας και θα την αφήσουν γεμάτη ουλές για πάντα… Ένα σπαρτιάτικο μινιμαλιστικό άγαλμα σμιλεύτηκε μπροστά μας που προκαλεί σοκ και δέος χωρίς ούτε ένα μέτριο κομμάτι, όλα είναι τέλεια!! Δυστυχώς δεν μπόρεσα πουθενά να βρω τους στίχους για να ολοκληρώσω το όνειρο που ξετυλίχτηκε εδώ μπροστά μου!! Τα σύνθια είναι φοβερά, κρατώντας εκπληκτικά το ίσο από κάτω δίνοντας πολύτιμη χροιά στην εξαιρετική φωνή του και αποδεικνύουν ότι το πραγματικό πανκ δεν χρειάστηκε ούτε θεότρελες κιθάρες, ούτε βροντερά ντράμς, ούτε άναρθρες στριγγλιές. Το πραγματικό πανκ είναι τα ωμά ακατέργαστα εσώψυχα που όταν βγαίνουν ξέχειλα από το βάζο του υπέρτατου λυρισμού, μένουν για πάντα στην ιστορία. Με δυο λόγια αν οι πάνκηδες είχαν κήμπορντς αντί για κιθάρες και ήξεραν να τραγουδούν, κάτι τέτοιους δίσκους θα έβγαζαν!! Δίσκους που μόνο αυτός ερμηνεύει μοναδικά (καθόσον εάν ακούγαμε τους Cure ή τους Joy Division να λένε τούτα τα τραγούδια τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά).
Το 10ιντσο αυτό κυκλοφόρησε όταν οι Eyeless In Gaza ήταν ακόμα εν ενεργεία (και για την ακρίβεια «στα ντουζένια τους»), κάτι που δεν περνά απαρατήρητο στο Jagged Tears Of Words που με μόλις τρεις νότες επαναλαμβανόμενες ακούμε και το χαρακτηριστικό σπάσιμο του λαρυγγιού που με περίσσια μαστοριά μας χάρισε στα άλμπουμ της μπάντας του, αφήνοντας τα δάκρυα να μπερδευτούν με τις λέξεις και να τρομάζουν, μια από τις καλύτερες στιγμές του δίσκου. Το ίδιο ισχύει και για το αριστούργημα Overflowing Look (σίγουρα ένα χαμένο outtake από το Drumming The Beating Heart…) όπου ατενίζουμε ό,τι και ένα πουλί από ψηλά κυλώντας στα ρεύματα του ανέμου σε έναν καθάριο ουρανό, ατενίζοντας τις θάλασσες και τα χωριουδάκια από κάτω κρυμμένα μέσα στις εύφορες κοιλάδες, τα λιβάδια και αναπολώντας φυσικά όλα αυτά που χάθηκαν και δεν ξαναήλθαν ποτέ, αποχαιρετώντας τα με παράπονο… Παρόμοιο θέμα έχει και η καλύτερη στιγμή του δίσκου, το Calls Of Birds, ένας διάλογος με τα πουλιά του ουρανού και άλλη μια πτήση έξω από τις ψυχές μας…
Αν και ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας που υμνήθηκε τα μάλα από την μπάντα του (πάντα τον Σεπτέμβρη κυκλοφορούσαν οι δίσκοι τους, όπως και το αριστούργημα Rust Red September), αναρωτιόμαστε τι ρυάκια διάσχισε έναν Ιούνη και τι είδε εκεί που έκανε την ψυχή του να πεταρίσει ψάλλοντας ένα άγνωστο ορατόριο στην εκκλησία της γειτονιάς του φοβισμένος πάντα μην τον πάρει χαμπάρι ο αιδεσιμώτατος και του τις βρέξει στο πολύ καλό In June. Αντίθετα στο συγκλονιστικό Morning Singing σε λιγότερο από τρία λεπτά με εκπληκτικά παραμυθένια σύνθια αμέσως μας γνωρίζει τι ζητά από εμάς στο πρωινό τραγούδι του: να σταθούμε ακίνητοι, αποσβολωμένοι στο θεσπέσιο κήρυγμά του.
Στο τετράλεπτο μονόπρακτο πόνου και θλίψης Mirrored In Me μονολογεί απέναντι στον καθρέπτη του στον άλλο του εαυτό που θα ήθελε ή δεν θα ήθελε να ήταν αυτός, πλην όμως στο Aftertaste Of Old τι πόνος και τι καημός αναβλύζει διάολε!! Τα κήμπορντς ξύνουν την στομφώδη επική ατμόσφαιρα του εκκλησιαστικού οργάνου για να στολίσουν τούτο τον επιτάφιο θρήνο καθώς η φωνή στο τέλος αφήνεται μόνη της να γκρεμιστεί στα σκοτάδια.. Εάν ο σκοπός των κήμπορντς εδώ μετουσιωνόταν σε κιθαριστικό ριφφ, αναλογιστείτε λίγο τι εκπληκτικό κομμάτι θα έβγαινε…
Το μόνο κομμάτι που ηρεμεί λίγο και ξεχωρίζει από την λύσσα του υπόλοιπου δίσκου είναι το Letters From Yesterday, ένας μικρός απολογισμός στο παρελθόν του, νοσταλγώντας τις παιδικές φολκ παραμυθένιες περιπέτειες που ζούσε στα αγροτόπια του χωριού του, κάτι που δεν πρόκειται να τον αφήσει ποτέ όσο κι αν προσπαθούσε να το θάψει και να το απαρνηθεί και που θα του θα βγει στο μέλλον (αλλά ακόμα είναι νωρίς γι' αυτό…). Με το απερίγραπτο Cut Like Sunset ανακαλύπτει επιτέλους τον ήχο του απόκοσμου χαρακώνοντας την ψυχή μας ακριβώς όπως ο τίτλος του, ενώ στον επίλογο Hungry Like Sharp Desire σε λιγότερο από δύο λεπτά φτιάχνει έναν ακόμα ύμνο που σίγουρα θα είχε πολλά να κάνει εάν το έλεγε με τους Eyeless In Gaza. Ένας επίλογος που αποχαιρετά το άλμπουμ για πάντα μαζί με το σπαρτιάτικο στυλ του, που απαρνιέται στον αμέσως επόμενο δίσκο του και καλά έκανε, γιατί αλλιώς θα πέρναγε σαν καρικατούρα των τυφλών της Γάζας… Αλλά ακόμα και τέτοιες καρικατούρες σπανίζουν!!!
Ένα χαμένο αριστούργημα που μου δίνει δύναμη να συνεχίσω να εξερευνώ το άγνωστο διαλύοντας κάθε φόβο και δίνοντάς μου ένα μαγικό φίλτρο ελπίδας, προσμονής και κυρίως ξεπλένοντας κάθε δάκρυ που ξεροστάλιαζε μέσα μου σε μια έκθαμβη τελετή κάθαρσης, χωρίς να λογαριάζω τους σκορπισμένους ολόγυρα θαμμένους θησαυρούς που ακόμη και σήμερα δεν είναι αργά να τους ανακαλύψετε…Στο εξώφυλλο μια καμπουριασμένη φιγούρα έτοιμη να σωριαστεί κάτω λιπόθυμη, μόλις που μπορεί να σταθεί με τα στραβά κανιά της ανάμεσα σε δύο ξερά (ή καμένα;) δέντρα χωρίς ήλιο, χωρίς χρώμα, χωρίς τίποτα… Κρίμα που δεν ξαναέβγαλε κάτι τέτοιο. Αλλά με τι υλικό; Εδώ έδωσε ό,τι είχε και δεν είχε!!!
Ο θαλασσοπνιγμένος, ανεμοδαρμένος και σαπισμένος στο ξύλο νεαρός πάνκης φύλαξε επιδέξια τα δάκρυά του και τα έφερε στα δάκτυλά του μπροστά στα σύνθια. Αντί για κλάμα, ακούμε μια φωνή αηδονιού γεμάτη σπασίματα και κόμπους που δεν μπορούμε να μην τρομάξουμε στην ιδέα του τι κόσμους γνώρισε για να βγάλει τέτοια τοπία από μέσα του…
(****½)
2.) The Return Of The Quiet (1987)
Tracklist: Love Fell Silent - Last Chapel Picnic - At The Return Of The Quiet - She Will Know - You've Got To Farewell - July Late Afternoon - Sad Song Of Almost - The Look Of Love - Etc Angel.
Cherry Red – BRED 81
Παραγωγή : James Cassidy, John Brand, Martyn Bates
Ο τίτλος του δίσκου δεν είναι καθόλου τυχαίος. Αφενός διότι βγήκε ένα χρόνο μετά την διάλυση των Eyeless In Gaza. Αφετέρου διότι απαλλάσσεται από την σπαρτιάτικη πληκτροφόρα πανκ των τελευταίων και προσθέτει στις κιθάρες του τον Martin Packwood στο μπάσο και τον John Cann στα drums, ανακατεύοντας και τα μεταξένια φωνητικά της Elizabeth S που δένουν υπέροχα με την ουράνια φωνή του κάτω από το χαλί των συνθιών, που τις περισσότερες φορές ηχούν ως έγχορδα και μας δείχνει μοναδικά το στίγμα του από δω και πέρα αποδεικνύοντας ότι ήταν κάτι παραπάνω από τους Eyeless In Gaza. Ο πόνος και η πίκρα δεν λείπουν ούτε κι εδώ. Η φωνή του όμως είναι το κάτι άλλο, που όμως εδώ απελευθερώνεται βασιζόμενη όμως πάντα στα μονοπάτια της παλιάς του μπάντας, τα οποία ταυτόχρονα τα εγκαταλείπει με πολύ πόνο και νοσταλγία που δεν θα τα ξανανταμώσει ξανά ανακαλύπτοντας οκτάβες και τόνους που τολμώ να πω ότι τους είχε θάψει και ξεχάσει!! Γιατί ο Bates κάθε άλλο παρά σαν «ήσυχος» επιστρέφει περιπαίζοντάς μας με τον τίτλο τούτου του άλμπουμ.
Και για να έρθουμε κατευθείαν στο ομώνυμο κομμάτι At The Return Of The Quiet, ετούτη η γλυκιά «επιστροφή του ήσυχου», πιστέψτε με, πιο πολύ θόρυβο προκαλεί με την συγκλονιστική ερμηνεία του από πλήθος θορυβώδεις εγγλέζους της γενιάς του. Ανέμελο, ιπτάμενο και ελαφρύ σαν ένα πλατανόφυλλο στον άνεμο μόνο με μια γλυκιά κιθάρα συντροφιά με λίγες τάμπλες από κάτω χαϊδεύει απαλά την ψυχή μας έως την πλήρη κάθαρση και αγαλλίασή της… Εδώ φαίνονται οι φολκ διδαχές του που θάβονταν στους Eyeless In Gaza και επιτέλους ξεχύνονται ελεύθερες, κάτι που δεν θα το τηρήσει δυστυχώς για εμάς στο μέλλον χαρίζοντάς μας ίσως το καλύτερο κομμάτι που έγραψε ποτέ (στην σόλο καριέρα του εννοείται…) ένα αερικό που φυσάει απαλά με μια αρωματισμένη αύρα άγνωστων μυρωδικών που ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να συναρπάζει. Μερικές φορές η απόλυτη ομορφιά διαρκεί μόλις τέσσερα λεπτά και δεν περιγράφεται ούτε με τα πιο περιεκτικά λόγια. Χρειάζεται να το ακούστε για να καταλάβετε τι εννοώ!!
Βέβαια θα λέγαμε ψέματα εάν ισχυριζόμασταν ότι οι Eyeless In Gaza ξεχάστηκαν τελείως. Γιατί το Last Chapel Picnic δεν είναι παρά ένα χαμένο πεντάλεπτο αουτεικ των τελευταίων, ντυμένο με απόκοσμα φωνητικά και στολισμένο μοναδικά με τη φωνή του, που όμως θα το προτιμούσαμε να ήταν σε μια πρωτόλεια πανκ μορφή. Σίγουρα θα απόπνεε περισσότερο αισθησιασμό, γιατί θέλει να δείξει τα πανκ δόντια του, αλλά τελευταία στιγμή χαντακώνεται. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει με το July Late Afternoon, όπου καταφέρνει και λειαίνει επιμελώς τις λακκούβες των ίδιων και φτιάχνει ένα αξιοθαύμαστο εργόχειρο που κάνει πανκ μια ακουστική κιθάρα εμπλουτισμένο με τα φωνητικά της Elizabeth S που μας στοιχειώνει σαν φάντασμα τα βράδια!!
Το πεντάλεπτο Love Fell Silent είναι «…σαν ένα ωκεάνιο κύμα που κυλά μακρυά κάτω από έναν έναστρο ουρανό…» που λέει στους στίχους, ένα τέλειο ποπ κόσμημα γεμάτο μεθυστικές αρμονίες από πλήκτρα και κιθάρες και μια φωνή που πιο πολύ τραγουδάει για να απαλλαγεί από τον βαθύτατο πόνο που απελευθερώνει και μας τον δίνει γλυκό και όχι πικρό για να τον αγκαλιάσουμε κι εμείς με τη σειρά μας… και μας βάζει αμέσως στο κλίμα ότι ήρθε για να στοιχειώσει για πάντα τις μοναξιές μας.
Εκείνη την εποχή οι Smiths βάραγαν διάλυση, κάτι που δεν άφησε ανεπηρέαστο τον φίλο μας (άραγε από σύμπτωση ή επίτηδες;) στο να σκαρώσει το ερωτικό μελόδραμα She Will Know, πιο πολύ για να μπερδέψει τους οπαδούς του παρά για να ακουστεί ο ίδιος, καθόσον με την φωνή του Morrissey θα έπαιρνες όρκο ότι ακούς τους ίδιους!! Όπως και να' χει όμως λάμπει ήσυχο κρυφά απ' τα χρόνια!! Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με το Etc Angel που καταντάει να κοπιάρει τους Smiths ενώ δεν του ταιριάζει Μόνο η φωνή του που εδώ καμπυλώνεται επικίνδυνα το κάνει να ξεχωρίζει!!
Δύσκολα ξεχωρίζεις κομμάτι από τούτο τον δίσκο. Το You've Got To Farewell όμως δεσπόζει! Ανείπωτο, απερίγραπτο, αέρινο, απρόσιτο και φυσικά αξεπέραστο όσα χρόνια κι αν περάσουν ένας απέραντος πόνος για κάτι που φεύγει που ποτέ δεν ακούστηκε τόσο γλυκά και με την προσμονή του αγνώστου τόσο κοντινή και αβέβαιη… Η φωνή του εδώ δίνει ρέστα και θέτει σοβαρή παρακαταθήκη για να μπει στους κρουνερ της γενιάς του!! «…Πρέπει να πεις αντίο…» λέει και δεν μπορούμε να συγκρατηθούμε για να μην κλάψουμε γοερά για όλα αυτά που αποχαιρετήσαμε και χάσαμε κάποτε… Τα τσέλα του παραγωγού Cassidy συνοδεύουν μοναδικά το χαμένο κομψοτέχνημα Sad Song Of Almost και πρέπει να προσέξετε την ψυχολογία σας όταν το ακούτε: μπορεί μόλις για τρία λεπτά να σας εξυψώσει στα ουράνια ή να σας κάνει να κλαίτε με αναφιλητά… Μόνο το Summer is Over της Dusty Springfield κατάφερε ξανά να με κάνει τέτοια σμπαράλια την ψυχολογία μου εκτός από αυτό!! «…Σώπα σώπα χρυσό μου…» λέει στην αρχή πασχίζοντας να σταματήσει το δάκρυ αλλά μάταια. Συγκλονιστική ερμηνεία που οδηγείται στην απόλυτη κορύφωση στο ρεφρέν!!
Και μια και μιλήσαμε για την Dusty Springfield, διόλου δεν θα μας παραξένευε να αποτελούσε το ίνδαλμά του (γιατί; Δεν το περιμένατε με τόσα που έχετε ακούσει;). Ο φόρος τιμής που της αποτίει εδώ με το The Look Of Love (των ογκόλιθων της ποπ Bacharach/David) παρόλη την πολύχρωμη αλοιφή των τσέλων, μας κάνει και νοσταλγούμε το πρωτότυπο. Λυπάμαι αλλά εδώ μπορεί μεν να προσπαθεί, όμως δεν την ξεπερνά την κυρία… Ίσως η μοναδική αδύναμη στιγμή του δίσκου και πολύ αργό και σε μεγάλη διάρκεια που με κούρασε. Δεν πειράζει όμως, γιατί πρόκειται για την εξαίρεση σε έναν υπέρλαμπρο δίσκο γεμάτο ξερά δάκρυα και θαμμένο κάτω από πόνο και γλυκόπικρο μαρασμό που ακόμα περιμένει τους τυμβωρύχους να τον ξεθάψουν, χωρίς όμως να τον καθαρίσουν διόλου από τη σκόνη και τα σκουλήκια. Δυστυχώς δεν θα ξανασυναντήσουμε τέτοια κορύφωση και είναι λογικό όταν εδώ έβγαλε τα εσώψυχα του στην φόρα…
Στο εξώφυλλο του Trevor Seal μάλλον ο ίδιος σε μια πειραγμένη φωτογραφία ατενίζει προς τον ουρανό (ή προς το άπειρο…) γυρεύοντας εκεί την έμπνευσή του ή δείχνοντάς σε ποιους απευθύνεται το έργο του και δεν είναι οι άνθρωποι αλλά τα ουράνια πλάσματα την έμπνευση των οποίων αποζητά εδώ…
(****)
3.) Love Smashed On A Rock (1988)
Tracklist : I'd Better Mean It All Now - Since I Can't Have You - You So Secret - This Is What I Say To Love - Dark Chorus - Love Smashed On A Rock - We Won't Begin To Belong - Azure Flag - She's On A Pedestal - You're The Spell (I Can't Break).
DiDiMusic 156 (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ)
Παραγωγή : Paul Sampson
Η αγάπη των Ελλήνων οπαδών στη μουσική του δίνει έναυσμα για την πρώτη Ελληνική κυκλοφορία του, ντυμένη με ένα υπέροχο εξώφυλλο του David Black. Από εδώ χρίζει τον παραγωγό Paul Sampson μόνιμο συνεργάτη του και κάνει τα πάντα μαζί με αυτόν σαν ντουέτο πλέον, αποκαλύπτοντάς μας μια πλευρά του εαυτού του που δεν την βλέπαμε στις συνθικές ποπ ελεγείες των Eyeless In Gaza. Γιατί εδώ ακούμε την φολκ στροφή του προς τις ρίζες του που τον ανέθρεψαν και μια ριζική μεταστροφή του ύφους του προς πλήρη απογοήτευση των οπαδών του, παρατώντας τους ονειρικούς λαβύρινθους των συνθιών που πετούσαν στο διάστημα μαζί με τη φωνή του και έρχεται σε γήινα, λιτά, σπαρτιάτικα πεδία συνοδευόμενος πολλές φορές μόνο από μια κιθάρα. Και επειδή βγήκε την αμέσως επόμενη χρονιά από τον προηγούμενο, θεωρώ ότι ο φίλος μας μάλλον βιάστηκε λιγάκι… Κάποιος θα έπρεπε να του πει ότι ήθελαν κι άλλο δούλεμα οι συνθέσεις του ή ότι ο Nick Drake πέθανε πλέον και ήταν ο μόνος που κατόρθωσε να χρωματίσει το γκρίζο με φολκ ανταύγειες… και γιατί εγκατέλειψε τα υπέρλαμπρα πλήκτρα του; Εδώ είναι η σοβαρή ένστασή μου, γιατί μιλάμε για άλλα τραγούδια κυριολεκτικά μεταλλαγμένα! Γιατί το τζαζέ I'd Better Mean It All Now είναι δύσκολο να χωνευτεί σε σχέση με το παρελθόν του, όταν μοιάζει σαν μια φτηνή πριμαντόνα σε ένα άσχημο τζαζ καταγώγιο. Σίγουρα μια τέτοια γυναικεία ερμηνεία θα το απογείωνε, όχι όμως η φωνή του Bates!! Στο δε άχρωμο φολκ Since I Can't Have You ζήλεψε την δόξα του Phil Ochs ή του Tim Buckley, ενώ δεν είναι γι' αυτά τα χωράφια και τα σύνθια που φαζάρουν στο ρεφρέν είναι παντελώς ξεκούδουνα! Και τί φτηνιάρικος στίχος: «..από τότε που δεν σε έχω θα αλλάξω τα σχέδιά μου».
Ο δίσκος κάνει κι άλλες «κοιλιές»: Για παράδειγμα στο You So Secret ο Paul Simon μας τα έχει πει πολύ καλύτερα και κυρίως πολύ πιο περιεκτικά παρά την ωραία φωνή του και το πολύχρωμο σόλο της κιθάρας, το αργό νωχελικό, τεμπέλικο και βαρετό βαλσάκι με τον ηλίθιο τίτλο This Is What I Say To Love προκαλεί χασμουρητό και στο επίσης βαλσάκι We Won't Begin To Belong προσπαθεί να μιμηθεί τους Carpenters μην καταφέρνοντας τίποτα παρά μόνο την απόλυτη χλεύη…
Ευτυχώς όμως οι κακές στιγμές σταματούν εδώ. Και όταν ο Bates έβλεπε τα δύσκολα ξαναγύριζε στη μαγική μήτρα των Eyeless In Gaza. Αυτός είναι και ο λόγος που στο καλύτερο του δίσκου Dark Chorus για άλλη μια φορά χρησιμοποιεί τα μαντζούνια τους για να μας μαγέψει με μια συγκλονιστική ερμηνεία, με το «σπάσιμο» της φωνής του να είναι πιο πολύχρωμο από ποτέ!! Και οι κιθάρες όνειρο σαν παραδοσιακό μεσαιωνικό πίνακα που μας ταξιδεύουν μόνες τους!! Απορώ πως τον άφησε ο παραγωγός να το πει μέσα σε τούτη την μετριότητα και μας θυμίζει ποιος ήταν και τι απέγινε. Στο δε ομώνυμο Love Smashed On A Rock (τι τίτλος!) αντιγράφει επίσης όμορφα την παλιά του μπάντα. Είναι τόσα πολλά που έχει να μας πει για τούτο τον ανεκπλήρωτο έρωτα που κυριολεκτικά λαχανιάζει όταν τραγουδάει (ή βιώνει την υπέρτατη κάθαρση). Κανένας παραγωγός, κανένας τεχνικός δεν μπορεί να τον συγκρατήσει πλέον όταν με μια απλή συνοδεία τάμπλας συνεχίζει να προκαλεί τα αυτιά μας… Το ίδιο συμβαίνει και με το Azure Flag που ενώ θα αποτελούσε μια επίσης αουτεικ Eyeless In Gaza στιγμή εδώ «ξαναμαγειρεύτηκε» και έγινε αριστούργημα με την υπέροχη τζαζ κιθάρα του που ταιριάζει γάντι!! «…Κλείσε την πόρτα όσο πιο μαλακά μπορείς» λέει στην αρχή του επιλόγου She's On A Pedestal και αυτό ακριβώς κάνει τιμώντας την αγγλοσαξωνική μπαρόκ παράδοση και αποχαιρετώντας μας γλυκά σε άλλη μια φολκ στιγμή αλλά…μας αρκούν αυτά πλέον;
Δύσκολος δίσκος που θα έφερε σίγουρα τους οπαδούς των Eyeless In Gaza σε αμηχανία και θα μείωσε ακόμα περισσότερο τους οπαδούς του. Φολκ θεοί υπήρξαν πολλοί. Πανκ ημίθεοι όμως μόνο αυτοί… Απλά καλός και αξιοπρεπής και περιμέναμε περισσότερα από αυτόν αλλά μάταια όπως θα φανεί αργότερα.
(***)
4.) Stars Come Trembling (1990)
Tracklist : Fired High - Her And Some Heaven - The Words Of The Haunted - Flashes Of Sun - The Gift Of Lieing - End Of Sleep - Lightening Following - Later War Cries – Wintersky - Glow Of Sight.
Integrity – IR 011
Παραγωγή : Paul Sampson
Εδώ η Ευρωπαϊκή ποπ και ειδικά αυτή του Βελγίου (Victor Lazlo, Young Gods και κυρίως του label της el) δείχνει πόσο πολύ τον αγγίζει. Αφενός μεν υπογράφει στην Βελγική Integrity για την διανομή τούτου του δίσκου, όπου για πρώτη φορά εμφανίζεται στο εξώφυλλο η φάτσα του σε ένα πορφυρό μπλε ημίφως. Αφετέρου η απόπειρά του να φύγει από το αγγλοσαξωνικό μοτίβο και να μετασχηματιστεί σε κάτι άλλο πολύ πιο πολύχρωμο θέλοντας να αφήσει τα σκοτάδια των Eyeless In Gaza πίσω του και να περιπλανηθεί στα πολύχρωμα λιβάδια της ευρωπαϊκης ποπ δεν μας πείθει. Οι οπαδοί των Eyeless In Gaza ήταν αυτοί που τον συντηρούσαν και δεν ξεχνούν εύκολα… πάντως εξακολουθεί να σαγηνεύει με τις κιθάρες του που εδώ περνάνε μπροστά εκπλήσσοντάς μας όχι πάντα ευχάριστα!! Τα κρουστά επανέρχονται για να μείνουν για πάντα, το μπάσο πλέον είναι άταστο δίνοντας ιδιαιτερότητα στον ήχο του και φεύγει το φολκ μοιρολόι του προηγούμενου. Ευτυχώς η φωνή του που παραμένει αξεπέραστη και τούτο σώζει τον δίσκο. Οι καιροί έχουν αλλάξει ανεπιστρεπτί πλέον και ο ίδιος δείχνει να μην ξέρει πώς να τους διαχειριστεί και τι να σερβίρει σε μια νεολαία που εκείνο τον καιρό ήταν ζαλισμένη από τα ecstasy… Φανταστείτε τους Eyeless In Gaza με κιθάρες και ντραμς αντί για τα στοιχειωμένα κήμπορντς τους. Μπορείτε; Όχι; Ε ούτε κι εγώ γιατί κάτι τέτοιο ακούμε εδώ και δεν μας κολλάει με τίποτα… Ο παραγωγός τον πήρε και τον σήκωσε και τον πήγε κάπου άπατα που εμείς πλέον ούτε να τον δούμε μπορούμε, ούτε να τον καταλάβουμε… είναι άγνωστες γι΄ αυτόν περιοχές και ο πειραματισμός δεν βγαίνει πάντοτε σε καλό όταν δεν ξέρεις καθόλου τι ζητάς και που το πάς όπως ο φίλος μας εδώ.
Το Fired High για παράδειγμα δεν με ενθουσίασε. Προσπαθεί να φτιάξει ποπ για το ράδιο αλλά με τις κιθάρες να μουγκρίζουν, είναι πολύ μακριά για να παίξει ως σινγκλ. Το μέτριο Flashes Of Sun χάνει πολύ από το φαζαρισμένο μπάσο και είναι τελείως ξεκάρφωτο με την φωνή του κάτι που μάλλον δεν του το είπε κανένας. Όπως και κανένας δεν του είπε ότι οι Echo and the Bunnymen προηγήθηκαν προ πολλού και το τερμάτισαν και ότι το Candleland του McCullogh που βγήκε την ίδια χρονιά είχε κλάσεις ανώτερα τραγούδια από το End Of Sleep. Ακόμα και ο Morrissey στις σόλο δουλειές του μπορεί να ηχούσε παρόμοια, αλλά ήταν πολύ πιο περιεκτικός. Η κιθαριστική ποπ εκείνη την εποχή είχε τους House of Love και τους Wonderstuff να δονούν τη νεολαία. Τι να κάνει αυτός με το Later War Cries; Σαν πολύ ροκ να μας βγήκε ξαφνικά και δεν του πηγαίνει, πώς να το κάνουμε. «…Νιώθω μερικές φορές πως θα πεθάνω…» ψελλίζει αλλά ούτε το εννοεί στην φολκ μπούρδα Wintersky, ούτε κι εμάς πείθει… Τέλος το The Gift Of Lieing είναι απλά αδιάφορο και κουραστικό. Ο τίτλος του όμως αποκαλύπτει το θείο χάρισμα του Bates να μας φλομώνει στο ψέμα και στην κοροϊδία με τις ροκ ασυναρτησίες τούτου του δίσκου!!
Έχει όμως τελικά τίποτα καλό ο δίσκος; Ευτυχώς ναι: Γιατί άμα θέλει μαγεύει και πάλι ο κερατάς στο Her And Some Heaven με πολύ καλές κιθάρες σε τζάζυ ατμόσφαιρα και ωραία φωνητικά με λίγα λιτά κήμπορντς που τα συμπληρώνουν ευχάριστα. Το υπέροχο ρεφρέν του The Words Of The Haunted καταστρέφεται από τις ξεκάρφωτες φαζαρισμένες κιθάρες και οι εναπομείνασες λαδομπογιές του χρωματίζουν για τελευταία φορά τον καμβά με ένα ηλιοβασίλεμα στην ακροποταμιά αναπολώντας τα πάντα με ένα φουντωτό παγώνι απέναντί του στο Lightening Following που αν το έλεγε σε δίσκο των Eyeless In Gaza θα έσκιζε! Εδώ του έχει «κατεβάσει» πολύ τις ταχύτητες!!
Αργήσαμε να αναφέρουμε τους Eyeless In Gaza εδώ. Όμως με τον 8λεπτο επίλογο Glow Of Sight μας φυλάνε την μοναδική έκπληξη, γιατί ο Bates ξανασμίγει με τον παλιόφιλο Peter Becker (πού ήταν τόσον καιρό ο αθεόφοβος;) που παίζει και τα εκπληκτικά Keyboards στολισμένα με ανατολίτικά σχήματα εδώ και αυτόν δεν θα μπορούσε να τον προδώσει με τις ποπ κιθαριστικές μπαρουφολογίες που παίζει στον υπόλοιπο δίσκο, αλλά αυστηρά ξαναγύρισε στις ρίζες του προς μεγάλη μας προσμονή και χαρά να τους ξαναχαιρόμαστε μαζί και ξεχωρίζει σαν λουλούδι σε τούτη την καμένη γη ένα αριστούργημα που μας ξαναγυρίζει πίσω και φιλοδωρεί τους οπαδούς τους με ένα…αντίδωρο(!) που όμως δεν είναι αρκετό για να σώσει τον υπόλοιπο δίσκο από την μετριότητα και την ανέμπνευστη μουσική του…
Άχαρος δίσκος που μειώνει κατά πολύ τη φήμη του. Αλλά ο ίδιος δεν φαίνεται να δίνει δεκάρα τραβώντας σταθερά τον δικό του αυστηρά προσωπικό μοναχικό δρόμο… «σα να τρεμοπαίζουν τα άστρα» ο τίτλος και κυριολεκτικά εδώ το κερί αρχίζει να αχνοφέγγει…
(**)
5.) Letters To A Scattered Family (1990)
Tracklist: On The Day You Climb Down - Snow Rages - City, All Of Strangers - Little Days - Your Jewled Footsteps - For Love, Waiting To Die - Shuttered Nights - First And Last February - This One Refrain - I'll Wrap Your Hopes.
Integrity IR 005
Παραγωγή: Paul Sampson
Βγήκε τον ίδιο χρόνο με τον προηγούμενο. Έχοντας πετάξει οριστικά πλέον το δεκανίκι των Eyeless In Gaza εδώ μοιάζει τελείως μόνος του σε μια άγνωστη γη μόνο με μια ακουστική κιθάρα να τον συνοδεύει τις περισσότερες φορές στα μονόπρακτά του. Και είναι κρίμα γιατί εδώ η φωνή του «ανοίγεται» και «απλώνεται» παράξενα κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε για άλλη μια φορά γιατί δεν συνέχιζε με την παλιά του μπάντα. Εδώ ξαναγυρίζει στην φολκ του Love Smashed… εκεί στα παιδικά του χρόνια δηλαδή αφού είδε κι απόειδε με το προηγούμενο, αλλά ούτε κι εδώ έχει την έμπνευση που θα μας αφήσει άφωνους, δεν συμβαίνει αυτό το πράγμα πλέον διότι αρχίζει και πηγαίνει σε πιο ήσυχα τοπία ζηλεύοντας τις αυστηρά προσωπικές και για πάρα πολύ περιορισμένο κοινό δουλειές του David Sylvian! Τα ίδια και χειρότερα δηλαδή!! Κόντεψε να με πάρει ο ύπνος με τον δίσκο αυτόν και προσοχή μην τον ακούσετε στο αυτοκίνητο, έτσι τρακάρει ο κόσμος!!
Τα μόνα που ξεχωρίζουν είναι το Little Days με το κλαρινέτο του Steve Edgeson να δένει υπέροχα και το εξάλεπτο Snow Rages, εμπλουτισμένο με μεσαιωνικής φολκ τεχνοτροπίες που τις χειρίζεται πολύ καλά και δένουν υπέροχα με τη φωνή του, κάνοντας για άλλη μια φορά τα αυτιά μας να πονάνε με τις μεταπτώσεις και τα σπασίματά της!! Μόνο που η μπλουζ φυσαρμόνικά του δεν δένει με τίποτα εδώ αλλά οι ροκ κιθάρες του μας ξεπερνούν! Όλα τ΄ άλλα είναι κυριολεκτικά συνθέσεις της πλάκας και είναι κρίμα για έναν τέτοιο αξιοζήλευτο δημιουργό να βγάζει έναν τόσο κακό δίσκο. Και επειδή βαρεθήκαμε να μην τον αναγνωρίζουμε, τον παρατάμε κι εμείς από δω και πέρα με σπαραγμό και νοσταλγία γι΄ αυτά που έταξε και κάνει πως δεν τα γνωρίζει πλέον… Δεν γράφει «γράμματα σε μια διαλυμένη οικογένεια» όπως λέει ο τίτλος, αλλά σε μια κατακερματισμένη και κατακρεουργημένη μουσική διαδρομή τελείως ασυμβίβαστη για την στόφα του, που μόνο ο ίδιος κατάφερε με τις μονομανίες του να την μεταμορφώσει σε αυτό το κατάπλασμα και κανένας άλλος!! Λυπόμαστε αλλά έως εδώ ήταν. Αυτός που ακούμε και από δω και μπρος δεν είναι ο Bates που ξέραμε, γι' αυτό και τον αφήνουμε μόνο του να παλέψει με τους εσωτερικούς δαίμονές του (αν ποτέ μπορέσει να τους νικήσει…).
(**)
Εν τέλει ο Martyn Bates σίγουρα αγνοούσε τον Λαπαθιώτη. Όμως αν διάβαζε το «ερωτικό» θα χαμογελούσε πονηρά. Γιατί εκεί μέσα θα΄ βρισκε σύσσωμη την καταραμένη ψυχή του και όλα όσα θα΄ θελε να τραγουδήσει, να υμνήσει, να θρηνήσει και που δεν τα κατάφερε ποτέ…
Γιώργος Δ. Δημόπουλος
ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
YouTube
Discogs
ΑllMusic